Spytaliśmy nieco przewrotnie pana Zbigniewa Moździerza o „style zakopiańskie”. Nie po to, aby pisać historię sztuki na nowo, ale aby zgłębić przyczyny powstawania wytworów kulturowych, drogi, jakimi zmierzają poszczególne myśli łącząc się w system, oraz sposoby ich realizacji. W architekturze wzajemną relację między formą a zmianą widać chyba najlepiej, najbardziej namacalnie. Pewne założenia powstają, ewoluują i odchodzą w zapomnienie, czasami aby powrócić. Porównując początkowy i późny gotyk, czy surowy i dekoracyjny barok, zauważalna jest istotna zmiana pomimo zachowanej formy. Forma jednak też się zmienia, przenikają się nawzajem różne sposoby postrzegania. Styl jest zmienny w czasie. I ani się obejrzeć jak jest już coś innego niż było pierwotnie.

Styl „witkiewiczowski” stworzył Stanisław Witkiewicz. To stwierdzenie jest o tyle nieoczywiste, że niektórzy historycy sztuki, za Jackiem Woźniakowskim twierdzą, że Witkiewicz był wtórny do amerykańskiego architekta Henriego Richardsona. Zbigniew Moździerz broni tezy, że to sam Witkiewicz był autorem stylu zakopiańskiego, ale inspirował się przemianami w sztuce swojego czasu. Główną inspiracją był styl ruski, z którym poznał się podczas studiów w Petersburgu. W nim pewnie miał okazję zobaczyć wykorzystanie zdobień sprzętów codziennych w dekoracji budynku. W Rosji przekonał się, że zdobienie łyżnika, może być zdobieniem willi. Zaopatrzony w podbudowę teoretyczną i ze znajomością architektury Żmudzi oraz zachodniej Syberii przystąpił do realizacji swoich zamierzeń w Zakopanem. 

Zbigniew Moździerz

Styl zakopiański zmieniał się, jego cechą charakterystyczną stała się symetria. W okresie międzywojennym bratanek Witkiewicza i kuzyn Witkacego, Jan Witkiewicz Koszczyc stworzył wiele ciekawych realizacji wzorując się na stylu zakopiańskim w różnych miejscach Polski. W tym czasie mówi się o stylu zakopiańskim II. Po II wojnie świetnie połączono lokalny charakter budownictwa z ideologicznie wymaganą podbudową tworząc styl neozakopiański. Nazwisko Anny Górskiej dzięki projektom m.in. schronisk w Dolinie Kościeliskiej, Pięciu Stawów czy na Turbaczu, trwale wpisało się w historię architektury.